DEX là gì? Top 7 sàn giao dịch DEX phổ biến 2023

DEX là gì? Đây chắc hẳn là một câu hỏi đối với các Trader mới tham gia đầu tư vào thị trường tiền mã hóa. Để tìm hiểu kỹ hơn về cách hoạt động, ưu nhược điểm... thì bài viết này BHO sẽ tổng hợp toàn bộ kiến thức về sàn DEX nhé.

1. DEX là gì?

DEX (Decentralized Exchange) là một thị trường ngang hàng (P2P) giúp kết nối người mua và người bán tiền mã hóa trên mạng lưới blockchain mà không cần phải thông qua bất kỳ tổ chức trung gian nào.

DEX đáp ứng một trong những khả năng cốt lõi của tiền mã hóa: thúc đẩy các giao dịch tài chính không được thực hiện bởi các ngân hàng, nhà môi giới hoặc bất kỳ trung gian nào khác. Nhiều Sàn DEX phổ biến, như Uniswap và Sushiwap, chạy trên Blockchain Ethereum.

Sàn giao dịch phi tập trung được xây dựng và hoạt động trên nền tảng công nghệ blockchain

2. Sàn giao dịch phi tập trung DEX hoạt động như thế nào?

Không giống như các sàn giao dịch tập trung khác DEX không cho phép trao đổi giữa tiền pháp định và tiền mã hóa. Thay vào đó, họ giao dịch độc quyền mã thông báo tiền mã hóa cho các mã thông báo tiền mã hóa khác.

Thông qua sàn giao dịch tập trung (hoặc CEX), bạn có thể giao dịch fiat cho tiền mã hóa (và ngược lại) hoặc các cặp tiền mã hóa - tiền mã hóa

Ví dụ: Một số bitcoin của bạn cho ETH. Bạn cũng có thể thường xuyên thực hiện các động thái nâng cao hơn, như giao dịch ký quỹ hoặc đặt lệnh giới hạn. Nhưng tất cả các giao dịch này đều do sàn giao dịch tự xử lý thông qua “sổ lệnh” thiết lập giá cho một loại tiền điện tử cụ thể dựa trên các lệnh mua và bán hiện tại - phương pháp tương tự được các sàn giao dịch chứng khoán như Nasdaq sử dụng.

Mặt khác, các sàn giao dịch phi tập trung chỉ đơn giản là một tập hợp các hợp đồng thông minh. Họ thiết lập giá của nhiều loại tiền điện tử khác nhau theo thuật toán và sử dụng "nhóm thanh khoản" - trong đó các nhà đầu tư khóa tiền để đổi lấy phần thưởng giống như lãi suất - để tạo điều kiện giao dịch.

Trong khi các giao dịch trên một sàn giao dịch tập trung được ghi lại trên cơ sở dữ liệu nội bộ của sàn giao dịch đó, các giao dịch DEX được giải quyết trực tiếp trên blockchain.

DEX thường được xây dựng trên mã nguồn mở, có nghĩa là bất kỳ ai quan tâm đều có thể xem chính xác cách chúng hoạt động. Điều đó cũng có nghĩa là các nhà phát triển có thể điều chỉnh mã hiện có để tạo ra các dự án cạnh tranh mới - đó là cách mã của Uniswap đã được điều chỉnh bởi toàn bộ một loạt các DEX với "hoán đổi" trong tên của họ như Sushiswap và Pancakeswap.

Ngoài ra, người dùng vẫn có thể giao dịch các token được niêm yết trên các sàn tập trung một cách thoải mái trên các sàn DEX như:

• Uniswap (UNI)
• Avalanche (AVAX)
• Chainlink (LINK)
• Cosmos (ATOM)
• Ethereum Classic (ETC)
• Bitcoin Cash (BCH)
• Guild of Guardians (GOG)
• Faraland (FARA)
• 9D NFT (COGI)

Cách hoạt động của sàn Dex

Xem thêm: NFT Marketplace là gì? Tổng quan kiến thức về NFT Marketplace

3. Các loại DEX hiện nay

DEX tiếp tục phát triển và vận hành chuỗi chéo với các DApp khác, nhưng các DEX thường vận hành một chuỗi khối duy nhất. Một điểm chung của tất cả các sàn giao dịch phi tập trung là chúng thực hiện các đơn đặt hàng trên các chuỗi có hợp đồng thông minh và không có lúc nào chúng giữ tiền của người dùng. Có những loại DEX:

• On-Chain Order Books: Xử lý các giao dịch trên mạng chuỗi khối mà không cần sự tham gia của bên thứ ba.
• Off-Chain Order Books: Sử dụng một thực thể tập trung, ngoại tuyến để xử lý các giao dịch và quản lý sổ đặt hàng.
• Automated Market Makers: Sử dụng các thuật toán để tự động định giá các cặp tài sản theo thời gian thực.
• DEX Aggregators: Tổng hợp dữ liệu từ nhiều DEX để tăng tùy chọn và tính thanh khoản cho các nhà giao dịch.

4. Ưu điểm, nhược điểm của sàn DEX

Bất cứ sàn nào cũng sẽ có ưu điểm nhược điểm của chúng và sàn DEX cũng không ngoại lệ. Vậy ưu nhược điểm của nó là gì hãy cùng BHO đọc ở dưới đây,

4.1 Ưu điểm

• Quyền riêng tư: Khi giao dịch tại sàn DEX, bạn sẽ không cần cung cấp thông tin để xác minh danh tính (KYC). Mọi giao dịch đều ẩn danh và được xác định dựa trên địa chỉ ví điện tử.
• Tính minh bạch: Các giao dịch được ghi nhận ngay lập tức trên blockchain, bạn có thể dễ dàng tra cứu. Bên cạnh đó bạn cũng kiểm tra được thông tin on-chain mua và bán của các ví cá mập, các ví hold của dự án để tham khảo khi ra quyết định đầu tư.
• Cơ hội đầu tư: Do không bị kiểm soát quá chặt chẽ nên các sàn DEX cũng sở hữu nhiều coin/token chưa được niêm yết tại các sàn giao dịch tập trung hơn. Điều này cũng giúp tăng cơ hội đầu tư khi mua được token giá thấp tại các sàn DEX sau đó token này được list trên các sàn tập trung (CEX) sẽ có cơ hội bán với giá cao hơn.
• Quyền kiểm soát: Sàn chỉ là nền tảng giao dịch trung gian nên không nắm giữ tài sản coin/token của người dùng. Bạn sẽ có quyền kiểm soát và quản lý tài sản của mình mà không phụ thuộc vào bên trung gian nào cả.

4.2 Nhược điểm

• Tính thanh khoản: Sàn DEX hầu hết phụ thuộc vào các dự án bổ sung nhóm thanh khoản hoặc người dùng cung cấp thanh khoản nên hầu hết sẽ không có được nguồn thanh khoản dồi dào như sàn CEX được.
• Phí giao dịch: Phí gas cao khi mạng lưới quá tải cũng làm cho người dùng lo ngại khi giao dịch trên các sàn DEX. Ngoài phí gas ra thì người dùng cũng cần phải quan tâm đến vấn đề trượt giá. Trong một vài trường hợp thanh khoản kém, biến động giá nhanh, người dùng giao dịch sẽ phải nâng tỷ lệ trượt giá lên 10. 20% mới hi vọng giao dịch của mình được thực hiện.
• Giao diện sử dụng: Sàn giao dịch phi tập trung DEX đòi hỏi người dùng có nhiều kiến thức chuyên môn hơn khi giao dịch trên sàn CEX.
• Tiềm ẩn hacker: Hacker lợi dụng việc gửi cho bạn một số token giả mạo. Khi bạn thêm vào ví và chấp nhận giao dịch trên một sàn DEX nào đó sẽ dẫn đến khả năng hacker có thể xâm nhập vào ví của bạn và lấy đi toàn bộ tài sản. Do đó việc kiểm tra thật kỹ contract trước khi thêm vào ví điện tử là rất cần thiết trước khi thực hiện bất cứ lệnh swap nào.

5. Sự khác biệt giữa DEX và CEX

Cấu trúc của DEX có những đặc điểm tương đối khác biệt với CEX. Để có thể đưa ra sự lựa chọn giữa 2 phương thức này, các bạn cần tìm hiểu một cách cẩn thận về sự khác nhau này.

5.1 Hoạt động lưu ký quỹ

Một số sàn giao dịch tập trung thông thường như Binance sẽ có khung ký quỹ. Khi đó, bạn cần phải có tài khoản và gửi 1 khoản ký quỹ giao dịch. Đồng thời, nhà đầu tư phải lo lắng xem sàn giao dịch có giữ các Token an toàn hay không.

Trong khi đó, DEX lại hoàn toàn khác biệt. Mọi người dùng sở hữu toàn quyền kiểm soát tất cả khóa riêng khi giao dịch. Cơ chế này mang đến cho người dùng cảm giác thực sự về quyền sở hữu tài sản khi có tất cả kiểm soát tài sản điện tử.

5.2 Cơ chế giao dịch

Tại CEX, các lệnh giao dịch mua/bán được tiến hành theo thuật toán khớp lệnh ngẫu nhiên. Điều đó mang đến cho sàn giao dịch phi tập trung có tốc độ giao dịch khá cao, chi phí cố định, tính thanh khoản cao và có thể giao dịch được qua tiền tệ Fiat. Trong khi đó, các sàn DEX hoạt động với cơ chế ngang hàng và ghép nối có giới hạn, chỉ cho giao dịch với một vài loại tiền mã hóa nhất định, tốc độ giao dịch thấp nên thanh khoản cũng thấp hơn CEX.

5.3 Tính bảo mật và an toàn

Hệ thống bảo mật của DEX an toàn vì không có điểm tựa cụ thể để các hacker tấn công. Do đó, việc bị tấn công là điều bất khả thi và khó bị sập sàn. Ngược lại, hệ thống của CEX là hệ thống tập trung, mặc dù đã trang bị những giải pháp tối ưu nhưng vẫn bị tấn công. Khi đó, tài sản của bạn có thể bị mất trắng.

Các sàn giao dịch CEX (trừ một số sàn tại Nhật hay Hàn Quốc) hầu như không đưa ra cam kết về việc bồi thường tài sản đã bị mất cho những người tham gia nếu có sự có xảy ra. Tiêu biểu như vụ sàn Coincheck bị sập. Số Token của các nhà đầu tư bị mất trắng và không nhận được chính sách bồi thường.

5.4 Tính rõ ràng, xác thực

CEX có thể thao túng và sử dụng tài sản của người dùng dù không được cho phép. Sàn giao dịch này có khả năng tạo các giao dịch giả mạo nhằm làm giả các Token. Điều đó không có nghĩa là việc đầu tư trên CEX sẽ gặp phải thua lỗ. Bạn có thể tích hợp và nâng cấp những tính năng bảo mật thường xuyên để bảo vệ tài khoản.

Trái lại, với việc ứng dụng công nghệ Blockchain, các sàn giao dịch phi tập trung DEX không thể thao túng tài sản của người dùng hay là can thiệp để thực hiện các giao dịch ảo vì hệ thống hoạt động một cách minh bạch và công bằng với công nghệ Blockchain.

5.5 Tính ẩn danh

Quy định mới của các nhà chức trách về việc tuân thủ KYC và AML rất nghiêm ngặt, do đó hoạt động giao dịch ẩn danh để trao đổi trên sàn tập trung (CEX) là điều rất khó. Trong khi đó, DEX lại có sự cho phép việc ẩn danh.

Tham khảo: IPFS là gì? Chi tiết về tiềm năng của IPFS trong Blockchain

6. Sàn giao dịch (DEX) phổ biến nhất hiện nay

Trong thị trường crypto hiện nay, hầu hết các hệ sinh thái (blockchain riêng) đều có các sàn AMM DEX. Đây là nơi tạo ra thanh khoản và thu hút dòng tiền đầu tiên trên hệ sinh thái. BHO Network sẽ giới thiệu cho bạn một số sàn giao dịch phổ biến hiện nay.

6.1 Uniswap

Uniswap là giao thức tạo lập thị trường tự động (AMM - Automated Market Maker) phổ biến trên thị trường hiện nay. Sàn giao dịch này được vận hành trên Blockchain Ethereum. Uniswap được xem là giải pháp hữu hiệu cho những giao dịch Token ERC20 giúp quá trình này diễn ra một cách hiệu quả và nhanh chóng mà không cần thông qua trung gian.

Từ năm 2018 đến nay, nền tảng DEX này đã cho ra mắt 3 phiên bản chính thức là V1, V2 và V3. Trong đó 2 phiên bản V2 và V3 đều được lọt top các sàn DEX có volume lớn tại Coingecko. Giữa 2 phiên bản này có nhiều sự khác biệt và một số cải tiến vượt trội so với V1.

• Uniswap V2: Cho phép Swap Token ERC20 nhanh chóng. Đồng thời, phiên bản này áp dụng việc LP tạo thị trường và duy trì không giới hạn thanh khoản.
• Uniswap V3: Tính năng thanh khoản tập trung đã mang lại cả lợi ích cho cả người cung cấp thanh khoản và người dùng khi thân gửi với một khoảng giá nhất định. Ngoài ra, phiên bản mới nhất của Uniswap còn giúp giảm đáng kể một phần phí giao dịch trên Ethereum nhờ vào việc áp dụng giải pháp Optimism.

Uniswap là giao thức tạo lập thị trường tự động

6.2 PancakeSwap V2

PancakeSwap là một DEX hoạt động trên Binance Smart Chain. Đồng thời, AMM này cũng có khối lượng giao dịch chỉ đứng sau Uniswap V3 tính đến thời điểm hiện nay. Nền tảng này cho phép người dùng trao đổi các Token BEP20 một cách dễ dàng từ mạng lưới BSC Binance và nhận được khoản lợi nhuận nhất định từ việc tạo thanh khoản, Staking hoặc Farm,…

Pancakeswap V2 có khá nhiều sự thay đổi so với phiên bản đầu tiên. Đó chính là việc chuyển đổi và tập hợp các hợp đồng thông minh. Cải tiến này nhằm cải thiện các ưu đãi và giảm chi phí giao dịch. Ngoài ra, trong phiên bản mới này, số lượng Token Cake của hệ thống sẽ được tự động cập nhật sau mỗi lần người dùng Swap.

PancakeSwap là một DEX hoạt động trên Binance Smart Chain

6.3 Trader Joe

Trader Joe là một AMM được vận hành trên Blockchain Avalanche. Sàn giao dịch phi tập trung này được xem như bản Fork của Uniswap trên Ethereum. Trader Joe được đánh giá là đối thủ lớn của Pangolin (một AMM trên Avalanche) và tích hợp một số tính năng nổi bật như Yield Farming, Lending hay Staking,... nhằm mục đích trở thành một nền tảng tổng hợp và mang lại những trải nghiệm tốt nhất cho người dùng.

Trader Joe là một AMM được vận hành trên Blockchain Avalanche

6.4 Biswap

Biswap là một sàn giao dịch phi tập trung DEX, cho phép người dùng trao đổi Token BEP-20 thông qua Binance Smart Chain với mức phí được đánh giá thấp nhất thị trường tiền mã hóa đến hiện nay chỉ với 0.1%. Nền tảng được cho ra đời với mục tiêu trở thành tiêu chuẩn cho các DEX và là DEX hàng đầu trong Crypto.

Ngoài ra, nền tảng này hứa hẹn mang đến những giá trị đích thực, sự công bằng và cải tiến. Biswap cho phép các nhà đầu tư kiếm được lợi nhuận thông qua Staking Token vào các Liquidity Pool, Farming hay tham gia Launch Pool.

Biswap là một sàn giao dịch phi tập trung DEX

6.5 Sushiswap

Sushiswap là một trong những sàn giao dịch phi tập trung DEX lớn nhất. Người dùng có thế thực hiện các trao đổi mã Token và thu về lợi nhuận thông qua hợp hợp đồng thông minh. Sàn giao dịch này hiện thuộc về hệ thống mạng Ethereum, còn trước đây, Sushiswap là một phân nhánh được tách ra từ giao thức Uniswap.

Sự kiện Sushiswap tách ra khỏi giao thức Uniswap đã từng gây xôn xao trên thị trường tiền kỹ thuật số. Tuy nhiên, khi bỏ qua những ồn ào dư luận và lời đồn gây tranh cãi, Sushiswap vẫn tự lực vươn lên top đầu các sàn giao dịch phi tập trung lớn hiện nay.

Sushiswap khuyến khích các nhà đầu tư cung cấp thanh khoản khi tạo ra Token. Các chi phí dùng để xây dựng hệ thống sẽ được nền tảng này trả cho các nhà giao dịch. Từ đó, phần thưởng nhận được chính là chi phí xây dựng và chi phí từ các nhà giao dịch khác trả khi thực hiện trao đổi Token.

Sushiswap là một trong những sàn giao dịch phi tập trung DEX lớn nhất

6.6 1Inch

1Inch là một DEX Aggregator Protocol cho phép người dùng có thể tiến hành các giao dịch Token với giá tốt trên thị trường. Người dùng có thể hoán đổi Token tại đây và đặt lệnh mua bán với nhiều loại khác nhau. Các lệnh đặt không chỉ chờ khớp với sổ lệnh của nền tảng 1inch mà cần phải còn chờ khớp lệnh trên các DEX khác (tùy thuộc vào cài đặt của bạn).

Do đó, 1Inch.exchange có thể được xem là một công cụ tập hợp các sàn giao dịch phi tập trung khác. Khi có nhiều đơn đặt lệnh khác nhau, bạn sẽ có thể hoán đổi, mua hoặc bán một lượng lớn các loại tiền mã hóa khác nhau với một mức giá vô cùng hấp dẫn trên thị trường và mức Slippage cũng tương đối thấp.

1Inch là một DEX Aggregator Protocol

6.7 Raydium

Raydium là một AMM trên nền tảng Solana Blockchain và sử dụng order book của Serum DEX. Nền tảng thừa kế các tính năng vốn có của AMM tại Serum và trở thành một phần không thể thiếu khi đưa các dự án hay giao thức vào hệ sinh thái.

Giao thức làm nhiệm vụ là cầu nối cho các dự án với nhau hướng đến mục tiêu trở thành trung tâm DEX của Solana. Raydium thúc đẩy giao dịch trên nền tảng này và cho phép giao dịch diễn ra với tốc độ nhanh chóng, thanh khoản cao và các tính năng mới để thu về lợi nhuận.

Raydium là một AMM trên nền tảng Solana Blockchain

Những bài viết liên quan:

• Move to Earn là gì? Chi tiết xu hướng mới DeFi
• Cross Chain là gì? Tổng hợp kiến thức cần biết về Cross Chain

Các bạn đã hiểu DEX là gì và một số thông tin cơ bản về sàn giao dịch phi tập trung mà BHO Network muốn cung cấp đến bạn. Hi vọng qua bài viết này, sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sàn DEX từ đó có thể lựa chọn những sàn uy tín để giao dịch và bảo vệ tài sản của mình.